بررسی جمعیت های مختلف phlebotomus(larroussius) major در دو منطقه میاندوآب (استان آذربایجان غربی) و دشتستان (استان بوشهر) به روش مورفولوژیک و ملکولی

این بررسی طی یک برنامه مدون جهت نیل به اهداف مورد نظر از خرداد ماه 1387 تا خرداد ماه 1389 به مدت 2 سال انجام شد. ابتدا، با توجه به فصل فعالیت و تعداد پیک های فعالیت گونه مورد نظر، در هر منطقه اقدام به جمع آوری نمونه شد. نمونه ها پس از تشخیص ابتدایی داخل الکل 96% کنسرو شده و تا زمان انجام مطالعات مولکولی در آزمایشگاه بیولوژی مولکولی گروه انگل شناسی و حشره شناسی دانشکده علوم پزشکی، دانشگاه تربیت مدرس، در یخچال 4 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. قبل از انجام مطالعات مولکولی سر و انتهای بدن هر نمونه جهت تعیین گونه و انجام مطالعات مورفولوژیک و مورفومتریک مونته شده و بقیه بدن به منظور استخراج dna مورد استفاده قرار گرفت. با استفاده از پرایمرهای اختصاصی، بخشی از ژنوم میتوکندری (mtdna cytb-nadh1 ) تکثیر و تعیین توالی شد. لازم به ذکر است که به علت وجود صفات تشخیصی کافی در جنس نر گونه ی تحت مطالعه، فقط از نمونه های نر استفاده شد. نمونه های برازجان از لحاظ برخی صفات مورفولوژیک با نمونه های میاندوآب اختلاف دارند. در این نمونه ها آئدگوس در قسمت میانی باریک تر و کاملا موازی نیست. محل قرارگیری موهای روی کوکسایت به پایه نزدیکتر و موها پراکنده تر و کوتاه تر هستند. اما در نمونه های میاندوآب آئدگوس در تمام طول موازی و در قسمت انتهایی کمی متسع شده، موها در وسط کوکسایت و متراکم تر و دارای طول بیشتری می باشند. صرف نظر از محل صید دو نوع فرمول پالپی [5، 3، 2، 4، 1 و 5، 3، (4، 2)، 1] در بین نمونه ها دیده می شود که هیچ کدام با p.major major هم خوانی ندارد. بررسی های مورفومتری نیز، حاکی از وجود اختلاف معنی دار در برخی از صفات مورفولوژیک در بین دو جمعیت تحت مطالعه می باشد. آنالیز مولکولی bp 425 از توالی های لوکوس mtdna (شامل bp 289 از ژن سیتوکروم b، کل ژن trna برای سرین بطول bp55 و bp53 از ژن nadh1) بر روی 7 نمونه از پشه خاکی های p.major s.l مناطق تحت مطالعه انجام شد. اختلاف ژنتیکی درون جمعیت های تحت بررسی، 2/13 درصد می باشد. فیلوژنی حاصل از الگوریتمneighbour-joining لوکوس های تحت مطالعه نشان داد که در بین نمونه ها دو گروه اصلی وجود دارد، نمونه های برازجان و قیر-کارزین در یک شاخه قرار می گیرند، یک نمونه از میاندوآب نیز در کنار نمونه های برازجان واقع می شود که از نظر مورفولوژیکی به نمونه های میاندوآب نزدیک است. شاخه دیگر، حامل نمونه های میاندوآب و اصفهان است، اما یک نمونه از برازجان که از نظر مورفولوژیک نیز به نمونه های میاندوآب نزدیک است، در این شاخه قرار می گیرد. لذا این بخش ژنوم نمی تواند مارکر مناسبی بین این دو مورفوتایپ ایجاد کند. مقایسه نتایج مورفولوژیک و مورفومتری با شرح مشروح کتب معتبر و کلید lewis نشان می دهد که نمونه های برازجان به p. major krimensis و نمونه-های میاندوآب به p.major neglectus (p. neglectus) نزدیک می باشند. p. neglectus اخیرا از ایران گزارش شده است. قرار گرفتن نمونه های این تحقیق در کنار p. neglectus مدیترانه در درخت فیلوژنی این قرابت را توجیه می کند.مقایسه نتایج این تحقیق با نظریه artemiev و neronov نشان می دهد که ما با دو جمعیت مختلف از یک گونه مواجه هستیم،